انکوباتور چیست؟

موضوع این مقاله ما به انکوباتور اختصاص یافته است. شاید بسیاری از افراد با شنیدن این نام در ابتدا اولین سوالی که به ذهنشان خطور کند این باشد که اصلا انکوباتور چیست، چه کاربردهایی دارد و اصلا مناسب چه مشاغلی است؟ ولی افرادی که سر و کارشان با آزمایشگاه خصوصا آزمایشگاه های زیست شناسی سلولی مولکولی است کاملا با این وسیله آشنا هستند.
لذا ما در این مطلب برای ﺁشنایی بیشتر افراد با این وسیله در ابتدا توضیح می دهیم که انکوباتور چیست و چه کاربردهایی دارد؟ و این وسیله مربوط به چه مشاغلی می باشد؟ از این رو اگر شما نیز مشتاق کسب اطلاعات در این زمینه هستید و یا می خواهید اطلاعاتتان را در این زمینه افزایش دهید می توانید با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.

انکوباتور چیست؟

در واقع انکوباتور یا گرمخانه یکی از ابزارهای مهم و ضروری آزمایشگاه های زیستی است. از این دستگاه در ﺁزمایشگاه ها برای کشت و رشد نمونه های زنده از قبیل میکروب ها و سلول ها استفاده می گردد. حال شاید سوال اشد که این دستگاه چگونه می تواند سبب رشد نمونه های زنده باشد. این دستگاه به گونه ای طراحی و تولید شده است که بتواند دما و رطوبت را کنترل کند و از این طریق بتواند شرایط بسیار مناسبی برای رشد میکروارگانیسم های زنده فراهم سازد. از طرفی دیگر برای میکروارگانیسمهای بی هوازی محیطی بدون اکسیژن فراهم میکند.
در نتیجه می توان گفت که این دستگاه یکی از ابزارآلات مهم آزمایشگاه های میکروبیولوژی و زیست شناسی سلولی مولکولی می باشد که برای کشت همه میکروارگانیسمها لازم است. دستگاه انکوباتور یا همان گرمخانه دارای یک محیط ایزوله و بدون باکتری و کنترل شد است که بهترین محیط را برای کشت و رشد سلول و بافت فراهم کرده است. حال که با این دستگاه مهم آزمایشگاه ها آشنا شدیم لازم به ذکر است که بدانید این دستگاه در اندازه های مختلف طراحی و تولید می شود و همچنین بسته به ابعاد کاربردهای فراوانی نیز دارد. از این رو اگر می خواهید با کاربردهای انکوباتور که دارای طیف وسیعی از امکانات می باشد آشنا شوید می توانید با ما در ادامه مقاله همراه باشید.

کاربردهای انکوباتور

همان طور که در بالا نیز اشاره نمودیم دستگاه انکوباتور یا گرمخانه به دلیل داشتن یک محیط ایزوله و کنترل شده و همچنین به دلیل قابلیت کنترل و تنظیم دما، رطوبت، اکسیژن و دی اکسیدکربن یک فضا و یک شرایط خاص برای کشت و رشد میکروارگانیسم ها به وجود آورده است. این که در ابعاد و اندازه های مختلف تولید می شود دارای کاربردهای مختلفی می باشد. از جمله کاربردهای این دستگاه مهم و ضروری عبارتند از:
همان طور که گفتیم این دستگاه به دلیل شرایط خاصی که به وجود می آورد می تواند شرایط لازم برای انجام و اجزای یک فرایند را فراهم کند. لذا یکی از مهم ترین کاربردهای انکوباتور در ﺁزمایشگاه های میکروبیولوژی و زیست شناسی برای انواع کارها و فعالیت های تحقیقاتی در زمینه های مختلف اعم از زیست شناسی سلولی، میکروبیولوژی، زیست شناسی مولکولی برای کشت و رشد سلول و باکتری می باشد.
همچنین در بالا نیز اشاره نمودیم که این دستگاه دارای طیف وسیعی از امکانات مختلف است لذا این دستگاه علاوه بر کاربرد بالا برای طیف وسیعی از فعالیت های تحقیقاتی و برنامه های کاربردی اعم از مطالعات خون شناسی، تحقیقات ژنتیکی و بیوشیمیایی، ژنتیک،  فارماکولوژی، کشت بافت و همچنین فرآورده های غذایی و دارویی مورد استفاده قرار می گیرد. از دیگر کاربردهای این دستگاه حائز اهمیت استفاده از آن در صنایع طیور می باشد.
لازم به ذکر است که بدانید این دستگاه در انواع مختلفی تولید می شود و از این رو در علوم و زمینه های دیگری نیز کاربرد دارد. به عنوان مثال نوع دیگری از دستگاه انکوباتور در زمینه های پزشکی و برای رشد نوزاد نارس مورد استفاده قرار می گیرد. ولی لازم به ذکر است که بدانید بیشترین استفاده از دستگاه انکوباتور در آزمایشگاه ها خصوصا آزمایشگاه های میکروبی و زیست شناسی می باشد. معمولا به انکوباتورهایی که در آزمایشگاه ها استفاده می شود انکوباتور آزمایشگاهی می گویند.
از دیگر مواردی که باید در زمان انتخاب و استفاده از این دستگاه به آن دقت کنید ابعاد و اندازه انکوباتور است. همان طور که در بالا نیز اشاره نمودیم این دستگاه در اندازه و ابعاد مختلف ساخته می شود لذا یکی از اصول انتخاب این دستگاه توجه به ظرفیت و اندازه دستگاه است. همچنین در برخی از فعالیت ها و موارد اگر کاربرد خاصی مد نظر باشد می توان امکانات اضافی برای این دستگاه در نظر گرفت.
از این رو حال که به ظرفیت و اندازه های مختلف این دستگاه اشاره نمودیم لازم است که به معرفی انواع انکوباتور از نظر اندازه بپردازیم.
انواع انکوباتور از نظر اندازه عبارتند از: مدل ایستاده در کف، مدل اتاق و مدل رومیزی یا Benchtop
همچنین در بالا اشاره نمودیم که بیشترین کاربردهای انکوباتور مربوط به آزمایشگاه ها می باشد. این دستگاه برای ﺁزمایشگاه ها نیز دارای انواع مختلفی است. از این رو در ادامه به معرفی انواع انکوباتور آزمایشگاهی می پردازیم.

معرفی انواع انکوباتور آزمایشگاهی

همان طور که تا اینجای مقاله توضیح دادیم دستگاه انکوباتور که برگرفته از واژه لاتین incubare و به معنای پرورش دادن است یک دستگاه ایزوله با قابلیت کنترل دما و رطوبت و اکسیژن و دی اکسید کربن است. بیشترین کاربرد این دستگاه ها در آزمایشگاه ها به منظور رشد و کشت باکتری ها و میکروارگانیسم ها همچنین به منظور شناسایی کشت های سلولی و ذخیره بیولوژی است. این دستگاه دارای طراحی های متفاوت است و هر کدام پیچیدگی های خاص خود را دارند.
بعضی از انواع این دستگاه ها فقط قابلیت کنترل دما را دارند و بعضی از انواع این دستگاه نیز به دلیل داشتن سیستم سردکننده توانایی تامین دمایی پایین تر از دمای محیط را نیز دارند. حال که با برخی از قابلیت های این دستگاه پیچیده و ضروری آشنا شدیم در ادامه به معرفی انواع آن در آزمایشگاه می پردازیم:
انکوباتور معمولی:
در واقع این نوع از Incubator ها ساده ترین نوع این دستگاه در آزمایشگاه ها هستند و کاربردشان نیز تامین دمایی بالاتر از دمای محیط است. این نوع از Incubator ها نیز خود دارای انواع مختلفی هستد و معمولا در دو نوع آنالوگ و دیجیتال در بازر موجود می باشند.
انکوباتور یخچال دار یا خنک کننده:
این نوع از Incubator ها دارای دو قابلیت هستند یعنی هم می توانند دمای پایین تر از محیط را تامین کنند و هم می توانند دمای بالاتر از محیط را فراهم سازند. این دستگاه به گونه ای طراحی شده است که در صورت نیاز به دو دمای پاین تر و بالاتر به صورت همزمان بتواند این امکان را فراهم کند. نوع یخچال دار این دستگاه به این دلیل طراحی و تولید می شود که بتواند محتویات داخل محفظه را در یک دمای ثابت نگه دارد.
معمولا از نوع یخچال دار این دستگاه در آزمایشگاه های داروسازی به منظور ذخیره سازی دارو و همچنین در آزمایشگاه های زیست گیاهی و زیست سلولی و مولکولی برای کشت های قارچی و بافتی و گیاهی استفاده می شود. دلیل این استفاده هم این است که نوع یخچال دار این قابلیت را دارد که بتواند نمونه ها را در دمای مد نظر و ایده آل برای ارتقا یا توقف رشد نگه دارد. این نوع از دستگاه بسته به ظرفیت ذخیره سازی، فضایی که اشغال می کند، محدوده دمایی و همچنین داشتن یا نداشتن آلارم برای تنظیم زمان دارای انواع مختلفی می باشد.
انکوباتور آزمایشگاهی دی اکسید کربن :
CO2 این نوع از Incubator ها علاوه بر اینکه توانایی کنترل دما را دارند می توانند با انتشار گاز دی اکسید کربن محیط مناسبی برای باکتریهای بی هوازی باشد.
انکوباتور شیکردار آزمایشگاهی:
این نوع از Incubator ها نیز از انواع آزمایشگاهی هستند و قابلیت آن ها نیز علاوه بر کنترل دمای محیط، هم زدن محلول نیز می باشد. یعنی این دستگاه قادر است که در صورت نیاز محلول را به صورت اوربیتالی یا دورانی هم بزند. این نوع از دستگاه نیز دارای ابعاد و سایزهای مختلفی می باشند از انواع رومیزی گرفته تا ظرفیت های بزرگ که روی کف قرار می گیرند و اندازه آن ها به اندازه یک فریزر می باشد. از جمله موارد و ویژگی هایی که در زمان خرید این نوع از انکوباتورها باید به آن دقت کنید داشتن قابلیت برنامه ریزی، کنترل های روشنایی، کنترل سرعت و تنظیم آن و همچنین داشتن فضای داخلی از جنس فولاد ضد زنگ می باشد.
حال که با انواع انکوباتور آزمایشگاهی آشنا شدید بهتر است در زمان کار با آن ها به چند نکته توجه داشته باشید.

رعایت نکات مهم در زمان کار با انکوباتور
از جمله نکاتی که در زمان کار کردن با این دستگاه باید به آن توجه داشته باشید این است که این دستگاه را به هیچ وجه در نزدیکی در ورودی اصلی یا هواکش ها ویا هر نوع جریان هوایی قرار ندهید.
همچنین این دستگاه را بر روی سطحی صاف و بدون ناهمواری و با داشتن تعادل قرار دهید.
از دیگر نکات حائز اهمیت این است که از گذاشتن مواد آتش زا یا فرار مانند بنزین، الکل و اتر یا پروپان در این دستگاه حتما خودداری نمایید.
در انکوباتورهایی که برای کشت سلولی مورد استفاده قرار می گیرند حتما باید ظرف آب داخل انکوباتور قرا دهید و هر چند روز آنرا تعویض کنید.
و در آخر حتما برای اینکه این دستگاه از شر آلودگی ها در امان باشد باید قفسه ها و دیواره دستگاه را خشک نگه دارید.